ماءالشعیر:
ماءالشعیر در تولید و افزایش شیرمادر مؤثر است.
رازیـانـه:
رازیانه یکی از شناخته‌شده‌ترین گیاهان در تولید و افزایش شیر مادران می‌باشد. رازیانه‌ حاوی ترکیباتی می‌باشد که می‌توانند سبب تغییرات هورمونی شوند بنابراین این ترکیبات دارویی می‌توانند با تحریک تولید استروژن و پرولاکتین که در تولید شیر مؤثر هستند، سبب افزایش ترشح شیرمادر شوند. رازیانه را می‌توان به صورت خام و یا پخته شده مصرف کرد. همچنین می‌توان آن را بخارپز کرده و یا در کره تفت داد و مصرف نمود.
زردآلـو:
کارشناسان توصیه می‌کنند مادران شیرده برای افزایش شیر خود، زردآلو را در رژیم غذایی روزانه خود وارد کنند؛ زردآلو حاوی ویتامین C و سایر ویتامین‌ها به مقدار زیاد می‌باشد و از طرفی برای نوزاد نیز مفید است.
جـو دوسـر:
جو دو سر یکی از مغذی ترین مواد غذایی می‌باشد که حاوی پروتئین، ویتامین‌ها، مواد معدنی و سایر ترکیباتی است که سبب تغذیه سلول‌های عصبی، و همچنین کمک به سوخت و ساز چربی‌ها در بدن شده و روحیه افراد را نیز بالا می‌برد. بنابراین مصرف جو یکی از راه‌های افزایش شیرمادر می‌باشد. کارشناسان معتقدند جو به سبب داشتن آهن به تولید شیر مادر کمک می‌کند و همچنین حاوی ترکیبات گالاکتوژن (شیرآور) می‌باشد. جو دو سر مانند سایر موادی که حاوی این ماده هستند در رفع افسردگی مؤثر است و از طرفی تعریق بدن را افزایش می‌دهد و ضد اسپاسم نیز می‌باشد.
جـوانه‌هـا:
انواع جوانه‌ها به‌ ویژه جوانه جو در ازدیاد شیرمادر مؤثر بوده و علاوه بر این، سبب افزایش میزان چربی شیرمادر شده و در نتیجه شیرمادر چرب‌ تر و مغذی تر بوده و نوزاد احساس سیری بیشتری می‌کند.
ســیـر:
سیر نیز از جمله موادی است که حاوی ترکیبات شیرافزا می‌باشد.
چربی‌ها و روغن‌ها:
چربی‌های سالم، نقش مهمی در سوخت و ساز سلول‌های بدن و سلول‌های عصبی دارند. نوع چربی که مادر مصرف می‌کند در ترکیبات چربی شیر او تأثیر می‌گذارد، از این‌رو مادران شیرده باید سعی کنند از چربی‌های سالم مانند چربی‌های غیراشباع و اسیدهای چرب امگا-۳ استفاده نمایند و از مصرف چربی‌های ناسالم مانند چربی‌های اشباع و اسیدهای چرب ترانس و روغن‌های جامد خودداری کنند.
دانه‌های کنجد:
دانه‌های کنجد سیاه و درشت در افزایش تولید شیر مؤثر می‌باشند و دانه‌های ریز و کمرنگ کنجد نیز علاوه بر شیرافزا بودن، هضم راحت‌ تری در دستگاه گوارش دارند.
زنـجفیل:
زنجفیل برای راحت سرازیر شدن شیرمادر و روان شدن آن مؤثر است.
غلات و حبوبات:
غلات و حبوبات نیز حاوی مواد شیرافزا می‌باشند. از معروف‌ترین آنها که پر مصرف نیز هست می‌توان برنج، جو و ارزن را نام برد.
از حبوبات نیز می‌‌توان عدس و نخود را نام برد.
مخـمر:
این ماده علاوه بر کمک به تولید و افزایش شیر مادر، حاوی ترکیبات با ارزش مانند ویتامین‌های B و پروتئین بوده که این ترکیبات وارد شیر مادر شده و آن را مغذی می‌کنند. مخمر آبجو همچنین حاوی پروتئین بوده و از میزان بالای فیتواستروژن برخوردار می‌باشد.
نوشیـدنی‌ها:
برخی از نوشیدنی‌ها مانند آب، برخی از دم کرده‌ها و چای‌ها که حاوی لاکتوژن می‌باشند به تولید شیر مادر کمک می‌کنند.
سبزیجات برگ پهن و سبز:
سبزیجات برگ پهن مانند اسفناج، کلم، کاهو و … از جمله مواد غذایی هستند که کارشناسان توصیه می‌کنند آنها را استفاده کنید زیرا مصرف آنها سبب ازدیاد شیرمادر می‌شود و منبع خوبی از انواع مواد معدنی، ویتامین‌ها، آنزیم‌ها و فیتواستروژن‌ها می‌باشند که عمل شیرآوری را تقویت می‌‌کنند.
هویج و چغندر:
این سبزیجات سرشار از بتاکاروتن می‌باشند و از طرفی در تولید شیر، این ماده به مقدار فراوان مورد نیاز می‌باشد. این سبزیجات همچنین حاوی روغن‌های فرار و فیتواستروژن بوده که در تولید شیر مادر موثرند.
انواع مغزها:
از جمله مغزهایی که به تولید شیرمادر کمک می‌کنند، مغز بادام می‌باشد، البته مصرف انواع مغزها به صورت خام بهتر است و از تفت دادن و مصرف مغزهای شور بهتر است اجتناب شود.
زردچوبه:
زردچوبه حاوی ترکیبات شیرآور و شیرافزا بوده و از طرفی می‌تواند در پیشگیری از التهابات مؤثر باشد.
بادام زمینی
قسمت مورد استفاده گیاه دانه‌های آن است که در بازار به صورت خام یا نمک زده و یا بود داده به فروش می‌رسد. این گیاه ضد چسبندگی پلاکت‌ها (که برای رقیق شدن خون موثر است)، ضد اکسیدان، افزایش‌دهنده قوای جنسی، ضد قارچ، مسکن دردهای سینه و شیر افزا می‌باشد. تاکنون عارضه‌ای از بادام زمینی گزارش نشده، ولی ممکن است بعضی افراد نسبت به آن حساسیت داشته باشند.
ریحان
ریحان از خانواده نعناع است. قسمت مورد استفاده گیاه برگ‌های آن است. ریحان جزء گیاهان معطر و دارای خاصیت ضد نفخ برای مادر و کودک می‌باشد. این گیاه نیز شیرافزاست.
رازیانه
با توجه به اینکه دانه‌ها حاوی اسانس معطری می‌باشند. این گیاه خاصیت ضد نفخ دارد که می‌تواند برای مادر و کودک مفید باشد. رازیانه دارای هورمون‌های گیاهی است که از طریق تحریک غدد مترشحه شیر باعث افزایش شیر مادران شیرده می‌شود. میزان مصرف روزانه در حد 5 گرم یا یک قاشق مرباخوری از دانه است. برای تأثیر بیشتر، بهتر است دانه‌ها را پودر کرده و روی غذا ریخته و یا آن را با شیر یا آب مخلوط نمود. همچنین می‌توان آن را با ماست مخلوط و مصرف کرد. مصرف آن در دوران حاملگی توصیه نمی‌شود.
سیاه‌دانه
قسمت مورد استفاده آن از دانه‌ها می‌باشند. سیاه‌دانه نیز از گیاهان معطر است و مصرف خوراکی آن باعث رفع نفخ در مادران شیرده و کودکان می‌شود. همچنین سیاه‌دانه، ضد درد، ضد سرطان، ضد حساسیت، هضم‌کننده غذا، ادرارآور، کاهش‌دهنده پرفشاری خون، کاهش‌دهنده اوره خون، محرک سیستم ایمنی بدن، مقوی معده و شیرافزاست. روزانه مصرف 2 گرم سیاه‌دانه بلامانع است، بهتر است دانه‌ها له شوند تا اثر آن‌ها بیشتر گردد. گرچه عوارض جانبی از سیاه‌دانه گزارش نشده است ولی توصیه می‌گردد این گیاه در دوران بارداری مصرف نشود.
سیب‌زمینی
قسمت مورد استفاده سیب‌زمینی در حقیقت ساقه‌های زیرزمینی متورم شده آن است که حاوی مقدار زیادی نشاسته می‌باشد. مهم‌ترین اثرات سیب‌زمینی شامل اثرات ضد درد، ضد میکرب، تقویت‌کننده قلب، ادرارآور، پایین آورنده پرفشاری خون، خواب‌آور، خلط‌آور، تقویت‌کننده عضلات، اشتهاآور و شیر افزا می‌باشد.

قطع شیردهی به تولید شیر و میزان آن آسیب می‌رساند. همچنین، باعث می‌شود كه چربی موجود در شیر - كه موجب وزن گرفتن كودك و پر انرژی ماندن او در بین فواصل شیردهی می‌شود - به او نرسد.
توجه: اگر تمایل دارید كه شیر شما افزایش یابد، بگذارید كودك در هر وعده كامل از یك سینه تغذیه كند و سپس سینه دیگر را به او بدهید
• كاهش وزن بعد از زايمان بايد تدريجي صورت گيرد تا بر مقدار شير مادر تاثير نگذارد. لازم به ذكر است كه شيردهي خود سبب كاهش تدريجي وزن مادر مي شود، با اين شرط كه مواد مغذي لازم با مصرف مواد غذايي مناسب براي مادر تامين شود. كاهش وزن در دوران شـيردهي بايد بيشـتر متكي بر افزايش تحرك و انجام فعاليت هاي بدني باشد تا كم خوري و محدود كردن رژيم غذايي. وزن گــيري مناسب شيرخوار در طول دوران شيرخوارگي بخصوص 6 ماه اول نشان دهنده كافي بودن مقدار شير مادر مي باشد و مادر با اطمينان از كافي بودن شيرخود مي تواند كمتر از 450 گرم در هفته كاهش وزن داشته باشد.
در صورت تغذيه نادرست و ناكافي در دوران شيردهي، مادر بيش از شيرخوار متضرر مي شود و با عوارضي همچون پوكي استخوان، مشكلات دنداني، كم خوني و ….. مواجه خواهد شد.
فعاليت بدنی:
فعاليت بدنی مناسب برای بهبود وضعيت جسمانی و روانی مادر شيرده مهم است.
اگـر چـه ورزش مـنـظـم و در حد متعادل در زنانی که قبل از بارداری از نظر جسمانی متناسب بوده اند مانعی در برابر شيردهی نيست اما گاهي ديده شده پس از فعاليت بدني شديد و ورزش مادر شيرده ، به علت ورود اسيد لاكتيك به شير، طعم تلخ در شير ايجاد مي شود و شيرخوار از خوردن شير امتناع مي كند. در اين مواقع لازم است مادر قبل از شيردادن، سينه خود را بشويد و اگر هنوزشير خوار مايل به شير خوردن نيست مقدار كمي از شير خود را قبل از تغذيه شيرخوار بدوشد و دور بريزد.

قطع شیردهی مادر:
قطع شیردهی به تولید شیر و میزان آن آسیب می‌رساند. همچنین، باعث می‌شود كه چربی موجود در شیر - كه موجب وزن گرفتن كودك و پر انرژی ماندن او در بین فواصل شیردهی می‌شود - به او نرسد.
توجه: اگر تمایل دارید كه شیر شما افزایش یابد، بگذارید كودك در هر وعده كامل از یك سینه تغذیه كند و سپس سینه دیگر را به او بدهید
• كاهش وزن بعد از زايمان بايد تدريجي صورت گيرد تا بر مقدار شير مادر تاثير نگذارد. لازم به ذكر است كه شيردهي خود سبب كاهش تدريجي وزن مادر مي شود، با اين شرط كه مواد مغذي لازم با مصرف مواد غذايي مناسب براي مادر تامين شود. كاهش وزن در دوران شـيردهي بايد بيشـتر متكي بر افزايش تحرك و انجام فعاليت هاي بدني باشد تا كم خوري و محدود كردن رژيم غذايي. وزن گــيري مناسب شيرخوار در طول دوران شيرخوارگي بخصوص 6 ماه اول نشان دهنده كافي بودن مقدار شير مادر مي باشد و مادر با اطمينان از كافي بودن شيرخود مي تواند كمتر از 450 گرم در هفته كاهش وزن داشته باشد.
در صورت تغذيه نادرست و ناكافي در دوران شيردهي، مادر بيش از شيرخوار متضرر مي شود و با عوارضي همچون پوكي استخوان، مشكلات دنداني، كم خوني و ….. مواجه خواهد شد.
فعاليت بدنی:
فعاليت بدنی مناسب برای بهبود وضعيت جسمانی و روانی مادر شيرده مهم است.

اگـر چـه ورزش مـنـظـم و در حد متعادل در زنانی که قبل از بارداری از نظر جسمانی متناسب بوده اند مانعی در برابر شيردهی نيست اما گاهي ديده شده پس از فعاليت بدني شديد و ورزش مادر شيرده ، به علت ورود اسيد لاكتيك به شير، طعم تلخ در شير ايجاد مي شود و شيرخوار از خوردن شير امتناع مي كند. در اين مواقع لازم است مادر قبل از شيردادن، سينه خود را بشويد و اگر هنوزشير خوار مايل به شير خوردن نيست مقدار كمي از شير خود را قبل از تغذيه شيرخوار بدوشد و دور بريزد.
موادی که باعث افزایش شیرمادر می شود
ماءالشعیر:
ماءالشعیر در تولید و افزایش شیرمادر مؤثر است.
رازیـانـه:
رازیانه یکی از شناخته‌شده‌ترین گیاهان در تولید و افزایش شیر مادران می‌باشد. رازیانه‌ حاوی ترکیباتی می‌باشد که می‌توانند سبب تغییرات هورمونی شوند بنابراین این ترکیبات دارویی می‌توانند با تحریک تولید استروژن و پرولاکتین که در تولید شیر مؤثر هستند، سبب افزایش ترشح شیرمادر شوند. رازیانه را می‌توان به صورت خام و یا پخته شده مصرف کرد. همچنین می‌توان آن را بخارپز کرده و یا در کره تفت داد و مصرف نمود.
زردآلـو:
کارشناسان توصیه می‌کنند مادران شیرده برای افزایش شیر خود، زردآلو را در رژیم غذایی روزانه خود وارد کنند؛ زردآلو حاوی ویتامین C و سایر ویتامین‌ها به مقدار زیاد می‌باشد و از طرفی برای نوزاد نیز مفید است.
جـو دوسـر:
جو دو سر یکی از مغذی ترین مواد غذایی می‌باشد که حاوی پروتئین، ویتامین‌ها، مواد معدنی و سایر ترکیباتی است که سبب تغذیه سلول‌های عصبی، و همچنین کمک به سوخت و ساز چربی‌ها در بدن شده و روحیه افراد را نیز بالا می‌برد. بنابراین مصرف جو یکی از راه‌های افزایش شیرمادر می‌باشد. کارشناسان معتقدند جو به سبب داشتن آهن به تولید شیر مادر کمک می‌کند و همچنین حاوی ترکیبات گالاکتوژن (شیرآور) می‌باشد. جو دو سر مانند سایر موادی که حاوی این ماده هستند در رفع افسردگی مؤثر است و از طرفی تعریق بدن را افزایش می‌دهد و ضد اسپاسم نیز می‌باشد.
جـوانه‌هـا:
انواع جوانه‌ها به‌ ویژه جوانه جو در ازدیاد شیرمادر مؤثر بوده و علاوه بر این، سبب افزایش میزان چربی شیرمادر شده و در نتیجه شیرمادر چرب‌ تر و مغذی تر بوده و نوزاد احساس سیری بیشتری می‌کند.
ســیـر:
سیر نیز از جمله موادی است که حاوی ترکیبات شیرافزا می‌باشد.
چربی‌ها و روغن‌ها:
چربی‌های سالم، نقش مهمی در سوخت و ساز سلول‌های بدن و سلول‌های عصبی دارند. نوع چربی که مادر مصرف می‌کند در ترکیبات چربی شیر او تأثیر می‌گذارد، از این‌رو مادران شیرده باید سعی کنند از چربی‌های سالم مانند چربی‌های غیراشباع و اسیدهای چرب امگا-۳ استفاده نمایند و از مصرف چربی‌های ناسالم مانند چربی‌های اشباع و اسیدهای چرب ترانس و روغن‌های جامد خودداری کنند.
دانه‌های کنجد:
دانه‌های کنجد سیاه و درشت در افزایش تولید شیر مؤثر می‌باشند و دانه‌های ریز و کمرنگ کنجد نیز علاوه بر شیرافزا بودن، هضم راحت‌ تری در دستگاه گوارش دارند.
زنـجفیل:
زنجفیل برای راحت سرازیر شدن شیرمادر و روان شدن آن مؤثر است.
غلات و حبوبات:
غلات و حبوبات نیز حاوی مواد شیرافزا می‌باشند. از معروف‌ترین آنها که پر مصرف نیز هست می‌توان برنج، جو و ارزن را نام برد.
از حبوبات نیز می‌‌توان عدس و نخود را نام برد.
مخـمر:
این ماده علاوه بر کمک به تولید و افزایش شیر مادر، حاوی ترکیبات با ارزش مانند ویتامین‌های B و پروتئین بوده که این ترکیبات وارد شیر مادر شده و آن را مغذی می‌کنند. مخمر آبجو همچنین حاوی پروتئین بوده و از میزان بالای فیتواستروژن برخوردار می‌باشد.
نوشیـدنی‌ها:
برخی از نوشیدنی‌ها مانند آب، برخی از دم کرده‌ها و چای‌ها که حاوی لاکتوژن می‌باشند به تولید شیر مادر کمک می‌کنند.
سبزیجات برگ پهن و سبز:
سبزیجات برگ پهن مانند اسفناج، کلم، کاهو و … از جمله مواد غذایی هستند که کارشناسان توصیه می‌کنند آنها را استفاده کنید زیرا مصرف آنها سبب ازدیاد شیرمادر می‌شود و منبع خوبی از انواع مواد معدنی، ویتامین‌ها، آنزیم‌ها و فیتواستروژن‌ها می‌باشند که عمل شیرآوری را تقویت می‌‌کنند.
هویج و چغندر:
این سبزیجات سرشار از بتاکاروتن می‌باشند و از طرفی در تولید شیر، این ماده به مقدار فراوان مورد نیاز می‌باشد. این سبزیجات همچنین حاوی روغن‌های فرار و فیتواستروژن بوده که در تولید شیر مادر موثرند.
انواع مغزها:
از جمله مغزهایی که به تولید شیرمادر کمک می‌کنند، مغز بادام می‌باشد، البته مصرف انواع مغزها به صورت خام بهتر است و از تفت دادن و مصرف مغزهای شور بهتر است اجتناب شود.
زردچوبه:
زردچوبه حاوی ترکیبات شیرآور و شیرافزا بوده و از طرفی می‌تواند در پیشگیری از التهابات مؤثر باشد.
بادام زمینی
قسمت مورد استفاده گیاه دانه‌های آن است که در بازار به صورت خام یا نمک زده و یا بود داده به فروش می‌رسد. این گیاه ضد چسبندگی پلاکت‌ها (که برای رقیق شدن خون موثر است)، ضد اکسیدان، افزایش‌دهنده قوای جنسی، ضد قارچ، مسکن دردهای سینه و شیر افزا می‌باشد. تاکنون عارضه‌ای از بادام زمینی گزارش نشده، ولی ممکن است بعضی افراد نسبت به آن حساسیت داشته باشند.
ریحان
ریحان از خانواده نعناع است. قسمت مورد استفاده گیاه برگ‌های آن است. ریحان جزء گیاهان معطر و دارای خاصیت ضد نفخ برای مادر و کودک می‌باشد. این گیاه نیز شیرافزاست.
رازیانه
با توجه به اینکه دانه‌ها حاوی اسانس معطری می‌باشند. این گیاه خاصیت ضد نفخ دارد که می‌تواند برای مادر و کودک مفید باشد. رازیانه دارای هورمون‌های گیاهی است که از طریق تحریک غدد مترشحه شیر باعث افزایش شیر مادران شیرده می‌شود. میزان مصرف روزانه در حد 5 گرم یا یک قاشق مرباخوری از دانه است. برای تأثیر بیشتر، بهتر است دانه‌ها را پودر کرده و روی غذا ریخته و یا آن را با شیر یا آب مخلوط نمود. همچنین می‌توان آن را با ماست مخلوط و مصرف کرد. مصرف آن در دوران حاملگی توصیه نمی‌شود.
سیاه‌دانه
قسمت مورد استفاده آن از دانه‌ها می‌باشند. سیاه‌دانه نیز از گیاهان معطر است و مصرف خوراکی آن باعث رفع نفخ در مادران شیرده و کودکان می‌شود. همچنین سیاه‌دانه، ضد درد، ضد سرطان، ضد حساسیت، هضم‌کننده غذا، ادرارآور، کاهش‌دهنده پرفشاری خون، کاهش‌دهنده اوره خون، محرک سیستم ایمنی بدن، مقوی معده و شیرافزاست. روزانه مصرف 2 گرم سیاه‌دانه بلامانع است، بهتر است دانه‌ها له شوند تا اثر آن‌ها بیشتر گردد. گرچه عوارض جانبی از سیاه‌دانه گزارش نشده است ولی توصیه می‌گردد این گیاه در دوران بارداری مصرف نشود.
سیب‌زمینی
قسمت مورد استفاده سیب‌زمینی در حقیقت ساقه‌های زیرزمینی متورم شده آن است که حاوی مقدار زیادی نشاسته می‌باشد. مهم‌ترین اثرات سیب‌زمینی شامل اثرات ضد درد، ضد میکرب، تقویت‌کننده قلب، ادرارآور، پایین آورنده پرفشاری خون، خواب‌آور، خلط‌آور، تقویت‌کننده عضلات، اشتهاآور و شیر افزا می‌باشد.

عوامل مؤثر در میزان شیر
در چند هفته اول، برخی كودكان غالبا می‌خوابند و خیلی كم تقاضای شیر می‌كنند.
حجم شیر دریافتی نوزاد:
شیر دادن نوعی جریان عرضه و تقاضاست. شیر در صورتی تولید می‌شود كه كودك شیر بخورد و میزان شیری كه می‌خورد به بدن می‌فهماند كه چه مقدار شیر نیاز دارد. هر شیشه شیر خشك و آب و‌ آبمیوه كه كودك می‌گیرد باعث می‌شود كه بدن شیر كمتری تولید كند.
كودك خواب آلوده:
در چند هفته اول، برخی كودكان غالبا می‌خوابند و خیلی كم تقاضای شیر می‌كنند؛ اما شما در هر صورت هر دو ساعت یك بار در روز و هر 4 ساعت در شب به كودك شیر دهید تا میزان شیرتان كم نشود.
زمانبندی برای شیردهی:
نباید طبق زمانبندی خاصی به كودكتان شیر داد. اگر هر وقت كه كودك احساس گرسنگی بكند و شما به او شیر دهید، باعث ازدیاد شیرتان می‌گردد؛ اما زمانبندی مشخص برای شیردهی به تولید و ازدیاد شیر لطمه وارد می‌كند.

در دوران بارداری، جنین بسیاری از ذخائر بدن مادر را مصرف می كند و اگر مادر در دوران شیردهی تغذیه نامناسبی داشته باشد، به مرور خصوصاً با زایمانهای مكرر قوایش تحلیل می رود ، استخوانهایش پوك می شود ، ریزش مو پیدا می كند و گاهی ازترس اینكه این عوارض پیش آید آنقدر پرخوری می كند كه وزنش بالا رفته و بازگشت به وزن پیش از بارداری بسیار مشكل خواهد شد. پس بسیار اهمیت دارد مادر دقیقاً بداند چه میزان انرژی و مواد مغذی نیاز دارد.
* انرژی :
مادر برای تهیه شیر 500 كالری انرژی اضافه بر نیاز بدنش لازم دارد. به عبارتی اگر پیش از بار داری 2000 كالری انرژی در روز نیاز او را تامین می كرده، در شیردهی 2500 كالری انرژی لازم دارد. علاوه بر این 500 كالری مقداری انرژی هم از چربی های ذخیره شده در دوران بارداری تامین می شود كه این مساله باعث می شود، اگر مادر براساس مقادیر خواسته شده در این دوران، غذا مصرف كند به مرور هر ماه نیم كیلو لاغر می شود ( چاقی دوران بارداری بر طرف خواهد شد) و براساس میزان انرژی لازم در دوران شیردهی ، غذاهای تامین كننده آن داده می شوند .
* پروتئین :
در دوران شیردهی نیاز مادر به پروتئین فقط 15گرم اضافه می شود. ازاین رو كل پروتئین مورد نیاز حدود 65 تا70 گرم در روز است . این میزان پروتئین با مصرف 3 لیوان شیر در روز، 1عدد تخم مرغ و 180 تا 300 گرم گوشت و حبوبات تامین می شود.
* املاح :
بهترین املاح كلسیم و آهن هستند كه اگر مادر مشكل كم خونی داشته باشد و یا در معرض كم خونی باشد مصرف قرص فرو سولفات ضروری است. برای تامین كلسیم مادر باید در روز 3 تا 4 لیوان شیركم چربی و سبزیجات برگ سبز مثل اسفناج ، نعناع ،جعفری ، كرفس و كلم و نیز مغز بادام و بادام زمینی مصرف كند.پس خیلی خوب است كه مادر شیرده هفته ای یك بار خورش كرفس بخورد و هرروز چند عدد بادام و بادام زمینی میل كند.
بهتر است مادرانی كه كم خونی دارند در طول روز حتماً 1عدد تخم مرغ و مقداری گوشت قرمز میل كنند. گردو نیز برای این مادران مفید است.
* ویتامین ها :
برای تامین ویتامین های لازم ، مادر حتماً به 5 تا 6 لیوان سبزیجات تازه بصورت سالاد، سبزی خوردن و یا پخته شده در غذا نیاز دارد و بایستی هر روز 4 تا 5 عدد میوه مصرف كند.
* چربی ها :
در شیرمادر یك سری چربی های غیر اشباع موجود است كه در غدد سینه ساخته نمی شوند و باید از طریق غذا تامین شوند. پس بهتر است مادر هفته ای یك بار ماهی مصرف كند و از روغن زیتون در سالادش استفاده كند.
* آب :
مادر در روز به 6 تا 8 لیوان آب یا آب میوه نیازدارد.
جدول نیازهای تغذیه ای مادر در دوران شیردهی
ماده مغذی میزان مورد نیازدرروز
انرژی
پروتئین
ویتامینA
ویتامینD
ویتامینE
ویتامین K
ویتامینC
ویتامینB1
رمیوفلاوینB2
نیاسینB3
ویتامینB6
فولات
ویتامینB12
كلسیم
فسفر
منگنز
آهن
روی
ید
سلنیم 2700كالری
65 گرم
1300 میكروگرم
5 میكروگرم
12 میلی گرم
65 میكروگرم
95 میلی گرم
5/1 میلی گرم
6/1 میلی گرم
17 میلی گرم
5/1 میلی گرم
500 میكروگرم
8/2 میكروگرم
1000 میلی گرم
700 میلی گرم
310 میلی گرم
15 میلی گرم
19 میلی گرم
200 میكروگرم
75 میكروگرم

نمونه یك رژیم غذایی مناسب برای یك مادر شیرده
صبحانه نان سبوس دار 3 برش + پنیر30گرم + كره 2قاشق مرباخوری + عسل یا مربا 2قاشق مرباخوری + شیركم چربی 1لیوان
ساعت 10 میوه 1 عدد ، چای وكیك
نهار لوبیا پلو با سالاد شیرازی؛ گوشت 120گرم ، كته 15 قاشق غذاخوری، لوبیا سبز پخته یك دوم لیوان ، روغن مایع 2 قاشق مرباخوری ، ماست كم چربی 1 لیوان ، خیار 1عدد ، گوجه 1عدد، پیاز یك دوم عدد به همراه آبلیمو و روغن زیتون
عصرانه میوه 2 عدد ، نان 2برش ، پنیر 30 گرم ، گردو 2 مغز كامل
شام كوكوی سبزی با ماست؛ تخم مرغ 1 عدد ، سبزی خام 2 لیوان ، نان 2 برش ، روغن مایع2 قاشق غذاخوری ، ماست كم چربی 1 لیوان
پیش از خواب شیركم چربی 1 لیوان ، عسل 1 قاشق غذاخوری

این رژیم حاوی 2700 كالری انرژی ، 344 گرم كربوهیدرات ، 97 گرم پروتئین و 88 گرم چربی است.
مواد غذایی غیر مجاز برای مادران شیرده
دم كرده های گیاهی : گاهی دم كرده های گیاهی مثل چای نعناع و گل گاو زبان موجب بروز اثرات جانبی مثل تهوع و استفراغ در مادر می شود و تركیبات این نوشیدنی ها وارد شیر شده و امكان دارد همین اثرات در نوزاد هم بروز كند.
کافئین: كافئین وارد شیر مادر شده و موجب تحریك پذیری نوزاد می شود. بنابراین توصیه می شود مادر شیرده كمتر از 2 لیوان در روز قهوه و كوكا مصرف كنند ، شكلات و كاكائو هم دارای تئوبرومید است كه مانند كافئین محرك است و بهتر است مصرفش محدود شود. نوشابه های کولادار (سیاه ) و چای نیز دارای کافئین هستند که مصرف بیش از حد آنها موجب بی قراری در شیرخوار می گردد. سیگار کشیدن هم سبب تشدید تأثیر کافئین می شود.

قند مصنوعی :اثر قندهای بدون كالری و محصولات شیرین وبدون قند بر نوزاد نامشخص است. پس بهتر است مصرف این مواد در شیردهی محدود شود.
ادویه جات زیاد :مصرف زیاد ادویه طعم شیرمادر را عوض می كند كه بهتر است در شیردهی كمتر ادویه مصرف شود.
مصرف داروهای انرژی زا
این داروها ممکن است تأثیرات بسیار اندکی بر کودک داشته باشند، ولی همین میزان نیز ممکن است موجب بروز مشکلاتی در تولید شیر شود. مصرف داروهایی که سبب کاهش مکیدن سینه ها می شوند، با تأثیر بر مادر، کودک یا هر دو، بر روی تولید شیر تأثیر منفی دارند. کمک کردن به مادر برای پرهیز یا کاهش مصرف این داروها در حین ادامه ی شیردهی نتیجه ی بهتری برای مادر و کودک دارد و در شرایط بسیار خاصی ممکن است (با نظر پزشک) نیاز به قطع موقت شیردهی باشد.